لای ماهی ، تیل‌خوس (به معنی گِل‌خواب)
https://anzoplus.com/wp-content/uploads/2020/09/147A.jpg
https://anzoplus.com/wp-content/uploads/2020/09/147A.jpg
http://mozooshenasi.ir/wildlife/wp-content/uploads/2021/05/49.jpg
خانواده: (کپورماهیان) Cyprinidae
نام فارسی : لای ماهی ، تیل‌خوس (به معنی گِل‌خواب)
دارای دندان‌های حلقی یک ردیفی با فرمول ۴-۵ می‌باشد. حداکثر طول و وزن در این ماهی به ترتیب، ۶۳ سانتی متر و ۱۶۰۰ گرم (میانگین ۲۰ سانتی متر و ۱۱۰ گرم) می‌باشد.
تعداد خارهای آبششی ۱۲-۱۱ عدد، دندان حلقی دو ردیفی با فرمول ۵۰۳-۳۰۵ و بندرت 502 – 205 می‌باشد. بدن در ناحیه پشت فشرده و خط جانبی در قسمت باله پشتی به سمت شکم انحنا پیدا می‌کند. طول استاندارد 2/3-7/2 برابر ارتفاع بدن، دهان تا حدی حالت فوقانی، باله پشتی از انتهای خط فرضی عمود بر انتهای باله شکمی شروع می‌شود.
باله شکمی، مخرجی و تا حدی دمی، قرمز است.
بدن این ماهی ضخیم و تا حدی گرد و از دو پهلو کمی فشرده‌است. خط جانبی کامل و بدن از فلس‌های ریزی پوشیده شده‌است. دهان کوچک و فوقانی و دور همه باله‌ها گرد است. میان باله دمی فرورفتگی کمی وجود دارد. ساقه دمی کوتاه و کلفت بوده و بدن از ماده لزجی پوشیده شده‌است. باله دمی آنها حالت چنگالی ندارد. چشم‌ها قرمز رنگ است. یک جفت سبیلک کوتاه دارد. رنگ بدن در طرفین سبز زیتونی با جلوه‌ای طلایی و باله‌ها به رنگ تیره‌است.
حوضه دریای خزر(مرداب انزلی، سفید رود).لای ماهی در عمق دریاچه‌ها و رودخانه‌هایی که دارای جریان کم و پوشیده از گیاهان آبزی باشد، زندگی می‌کند. پراکندگی و انتشار لای ماهی در آب‌ها حتی شامل آبهای لب شور و از طرفی تا رودخانه‌های به ارتفاع ۱۶۰۰ متر نیز می‌باشد. لای ماهی در روز خود را از نور مخفی می‌کند و با شروع شب برای تغذیه فعال می‌شود. این ماهی پس از جستجو و یافتن آبزیان کفزی شامل لارو حشرات و نرم‌تنانی که در درون لجن خود را مخفی کرده‌اند، از آنها تغذیه می‌کند.
لای ماهی همه چیز خوار است و ازکفزیان، نوزاد حشرات، نوزاد نرمتنان و گیاهان آبزی تغذیه می‌کند.
در ۳ تا ۴ سالگی بالغ می‌شود. تعداد تخم‌ها در این ماهی ۳۰۰۰۰۰ تا ۴۰۰۰۰۰ عدد است. این ماهی پس از ۳ سال به وزن ۵/۰ کیلوگرم می‌رسد و دارای خواب زمستانی است. ماهی نر از سن دو سالگی که طولی برابر با ۱۲ سانتی متر دارد به علت طویل بودن باله شکمی و تعداد زیاد شعاع‌ها، از ماهی ماده تمیز داده می‌شود. زمان تخم ریزی بر حسب دمای آب بین ماه‌های اردیبهشت تا تیرماه است. دمای مناسب آب برای تخمریزی ۲۰-۱۹ درجه سانتی گراد می‌باشد.
ماهیان بالغ قبل از تخم ریزی به صورت دسته جمعی، در کنار ساحل شنا می‌کنند. طول مدت تخمریزی 5-2/1 ماه است و تخم‌ها در هر هفته ریخته می‌شوند. هنگامی که ماهی ماده تقریباً ۵۰۰ گرم وزن دارد، تعداد تخم‌ها حدود ۳۰۰۰۰۰ عدد است.
تکنیکهای انتظاری (ریسه کف خواب وسبک فیدر).
جوشانده اسانسدار،لارو حشرات و ماگوت وکرم خاکی.
بهترین فصل صید لای ماهی در رودخانه و تالابها اواخر تیر ماه تا اواخرآبان ماه می باشد .
در شهرستان رامسر و حومه
به این نوع ماهی کپور در لهجه گیلکی رامسری "تول خاس" گفته می شود و بیشتر در جلگه و تالاب ها، کانال های آبرسانی و رودخانه های با جریان کم آب و از ریشه نیزارها و جلبک ها و حشرات کفزی استفاده می نماید . زندگی آن گروهی است و در فصل بهار تخمریزی و تکثیر می نماید.
گوشت آن بعد از طبخ دارای مزه و طعم خاصی است که شاید به مذاق برخی خوش نیاید.
"رامسر شهری آرمیده میان جنگل سبز و دریای آبی است پاسش بداریم و در حفظ آن کوشا باشیم"