گردشگری مذهبی، فرصتی برای فرمانداران و ده یاران
محمد ولی تکاسی
mwtokasi@yahoo.com
صنعت گردشگری اگر با برنامه ریزی جامع و مُنسَجِم همراه شود علاوه بر تبدیل شدن به یک فرصت جهت درآمد زایی و اشتغال مولِّد در توسعه شهرها نیز می تواند بسیار تأثیرگذار باشد ولی اگر بر طبق سلیقه افراد و انجام امور بدون کار کارشناسی صورت پذیرد در آیندهای نه چندان دور علاوه بر اینکه فرصتی را فراهم نمینماید بلکه تهدیدی نیز برای وضعیت موجود به حساب می آید. چنانکه در بخش اکوتوریسم و طبیعت گردی در صفحات سرسبز شمال با رهاکردن زباله ها و تخریب مراکز بِکر و دست نخورده نظیر جواهرده، ارتفاعات اشکورات و سُماموس را شاهد هستیم.
توریسم مذهبی
توریسم مذهبی، عبارت است از بازدید گردشگران (با تعریف ویژه جهانگردی) از اماکن مقدس نظیر زیارتگاهها؛ مقبره امامزادهها و نظایر آنها .
*توریست مذهبی
گردشگرانی فرهنگی هستند كه برای زیارت اماكن، آثار، یادمان های مذهبی، انجام اعمال مذهبی و دینی، ترویج و آموزش و گذران اوقات فراغت به مكانها و مراكز مذهبی جهان سفر میكنند(دكتر علی رحیم پور، 1375).
در اینجا با دو دسته مختلف از جهانگردان روبرو می شویم:
الف)دسته اول کسانی که از اماکن مقدسه در دین خود بازدید مینمایند.
ب)گروه دوم کسانی که از اماکن مقدسه سایر ادیان دیدن می کنند.
*خصوصیات توریست های مذهبی:
به عنوان اولین شاخه از توریستهای آرام و بی آزار به طبیعت به حساب میآیند. آنها تلاش میكنند از امكانات طبیعی موجود بیشترین صرفه جویی و بهره وری را داشته باشند. هم چنین بیشترین هزینه را در رسیدن به اهداف خود میكنند.
موارد ذیل را می توان از ویژگی های توریسم مذهبی دانست:
1- برای این گونه توریست ها بُعد سفر اهمیّت چندانی ندارد.
2- به بهداشت زیاد اهمیّت میدهند.
3- قابل اعتماد و كم مدّعا هستند.
4-پول بیشتری نسبت به دیگر توریست ها خرج می كنند و سوغات بیشتری نیز میخرند.
مساجد قدیمی و اماکن مذهبی رامسر
آنچه مشخص است منطقه سخت سر بیش از ده قرن آباد بوده است و خاندان های بزرگی در آن زیستهاند كه بیشتر آنها از سادات میباشند. در جواهرده رامسر،مسجد آدینه با بیش از 700سال قدمت ساخته شده است. استفاده از ظرفیتهای موجود در بخش گردشگری مذهبی شهرستان رامسر و روستاهای اطراف آن نظیر وجود مساجد و بقاع امامزادهها، انجام مراسم آیینی شیعی در ماههای محرم و رمضان، میلادها و غیره علاوه بر كَسب درآمد و اشتغال میتواند در گسترش فرهنگ شیعه اثنیعشری نیز در بین مسافران و گردشگران خارجی غیر اسلامی بسیار كارآمد باشد.شهرستان رامسر دارای 57 بقعه ،104 مسجد[1] و 4 حسینیه می باشد كه درطول سال شاهد برگزاری ولادتها،وفیات،جشن ها و دیگر مراسمات ملی مذهبی می باشد(اداره اوقاف شهرستان رامسر،1394).
مساجد رامسر، یکی دیگر از جاذبه های گردشگری و ظهور کار هنری و معماری گذشته مردم دیار سخت سر همگام با دینداری پیروان مذاهب و آیین های کهن و همچنین دین جهان گستر اسلام است .
خرده فرهنگ ها و آیین های مذهبی شهرستان رامسر و حومه
1-آیین سنّتی کَرنا نوازی
در شب عاشورا کرنانوازان از شهرستان رامسر و یا در روستای "لَزَربُن" به همراه هیئت عزاداری این روستا به سمت امامزاده حسین شهر شیرود میروند و در حالی که جلوی هیئت های عزاداری حرکت میکنند با رسیدن به جلوی امامزاده شروع به نواختن کرنا میکنند و نوای یاحسین سر می دهند و مردم مشتاق نیز در عین حال که اشک میریزند به تماشای برگزاری این آیین کهن میپردازند.این مراسم آیینی در شهرستان رامسر در فهرست آثار معنوی استان مازندران توسط آقای موسی عطوفت شمسی در سال 1391 شمسی به ثبت رسیده است.
2- مراسم شب تاسوعای حسینی در بخش کتالم در مسجد حضرت علی اکبر رامسر که با حضور کلیه دستجات سینه زنی و زنجیر زنی انجام می گردد و در سال1394ثبت رسمی شده است.
3- تجمّع بزرگ روز تاسوعا در امامزاده آقامیرملک راجوب و سید محمد نیاسته با حضور گسترده عزاداران همراه با اطعام دهی صورت میپذیرد.
4- مراسم پخت آش نذری در امامزاده سیدمحمد و سیده فاطمه روستای "پُتَک" یکی از مراسمهای بسیار باشکوه در شهرستان رامسر میباشد و هرساله زائرین و عزاداران در اربعین امام شهیدان حسین بن علی(ع) و رحلت حضرت رسول اکرم(ص) و شهادت امام حسن(ع) این فرهنگ محلی و اسلامی را به نام "آش امام حسنی" پاس میدارند.
5- مراسم زاره زاره(زاری زاری) در مسجد گالش محله کتالم نیز در صبح روز عاشورا یکی از مراسم جذّاب و مخصوص شیعیان امام حسین (ع) و یاران او و پاسداشت شهدای محّله می باشد.
شكل 1- پخت آش نذری در روستای پُتک (عکس از آقای علوی1393)
شكل 2 -عاشواری حسینی در مسجد آقاپلاسید سادات شهر
(عکس از آقای علوی 1393)
6- اجتماع بزرگ حسینیون در مسجد آقاپلاسید سادات شهر رامسر
این مراسم باشکوه هرساله در روز عاشورا با تجمّع تمامی عزاداران شهرستان رامسر و شهرهای اطراف آن و اعزام هیئت های سینه زنی مساجد در ظهر روز عاشورا با شکوه هرچه تمامتر و شور و اشتیاق بیشتر از روزهای قبل در مسجد آقاپلاسید سادات شهر رامسر انجام می شود.
توجه:
جهت استفاده بهتر از امکانات موجود در کشور جهت گردشگری مذهبی چند پیشنهاد به شرح ذیل بیان می شوند:
1- سازمان میراث فرهنگی کشور علاوه بر ثبت آیین های مذهبی نظیر نخل گردانی در تفت یزد، مراسم قالی شویان مشهد اردهال کاشان، تَشت اندازی در اردبیل و غیره در فهرست آثار معنوی و ملی، نسبت به ایجاد یک تقویم زمانی جهت انجام تبلیغات در داخل و خارج جهت جذب گردشگران از طریق رسانه های جمعی و فضای مجازی اقدام عاجل فرماید.
2- فرمانداران و ده یاران بر طبق استان محل سکونت خود و از طریق شبکه های استانی نسبت به معرفی آیین های سنّتی و مذهبی شهر خود و دعوت از همطرازان خود در سایر شهرها و استان ها اهتمام بیشتری نمایند.
3- صاحبان تورهای گردشگری و زیارتی غیر از اعزام زائران به قم و مشهد مقدس جهت سفر و دیدن آیین های مذهبی شهرهای دیگر برای گردشگران داخلی و علی الخصوص خارجی در زمان مناسب، تمهیدات لازم را ایجاد نمایند تا ضمن درآمدزایی از طریق آنها به صادرات فرهنگ و آیین های سنّتی و مذهبی مردم ایران به سایر کشورهای جهان اقدام نمایند.
منابع مورد استفاده:
1- کتاب در حال ویرایش متن "رامسر در آینه گردشگری" اثر نگارنده.
2- اینترنت .
[1] - که 28 باب آن در خود رامسر و حومه قرار دارد و بقیه در شهرهای سادات شهر و کتالم و روستاهای اطراف انها قرار گرفته اند.