باغ های رامسر و حومه

محمد ولی تکاسی

mwtokasi@yahoo.com

مقدمه

در زمان گذشته باغ های ایرانی بر اساس مصالح محلی و شرایط آب و هوایی احداث می گردید . این باغ ها به دلیل سبک معماری منحصر به فرد خود مورد توجه یونسکو قرار گرفتند و ثبت جهانی شدند.

نخستین باغ ایرانی در پاسارگاد مرکز شاهنشاهی کورش هخامنشی در ۱۳۵ کیلومتری شیراز قرار داشت. با توجه به شبکه منظم مسیر سنگفرش آب‎روها می‎توان ادعا نمود که شکل چهار باغ و نظم چهار قسمتی در اینجا به ظهور رسیده است و در دوران پس از اسلام منشاء باغ‌های چهار قسمتی اسلامی بوده است. شکل باغ ایرانی شامل انتظام آب، انتظام گیاه و انتظام معماری است. عناصر و شاخص‌های این سبک، بر هنر‌های مرتبط با باغ و طراحی باغ‌ها در دیگر سرزمین‌ها نظیر هند و اسپانیا تاثیر و نفوذی آشکار داشته است. در سال ۲۰۱۱ باغ‌های ایرانی پاسارگاد، ارم، چهلستون، فین، عباس‌آباد، شازده، دولت‌آباد، پهلوان‌پور و اکبریه به عنوان میراث جهانی به ثبت رسیدند.

 از نظر چینه شناسی ساختمان زمین شناسی ناحیه رامسر و تنکابن، سازه های مختلفی را از(دوران سوم زمین شناسی  و بروز چین خوردگی­های پوسته خارجی زمین) پرکامبرین تا رسوبات دریایی- آبرفتی عصر حاضر را در بر می­گیرد .چون دریای فراخکَرت (بازمانده از دریای تِتیس ) بسیار پَست بود و از طرفی رودهای ولگا، اَرَس، سفیدرود، تَجن و غیره بطور مداوم در آن آب می­ریزند، تمامی دریا در اثر تابش آفتاب خشک  نشد و دریای بسته ­ای پدید آمد که به خاطر سکونت قوم کاس­ها در سواحل آن به نام دریای کاسپیان نامیده شد. در نهایت با پایین آمدن سطح آب دریا، زمین ­ها به صورت  خشکی در آمده و جلگه ساحلی اطراف دریا را بوجود آوردند که استانهای شمالی کشور(گرگان، مازندران و گیلان) و شهرهای ساحلی از جمله تنکابن و رامسر را بوجود آوردند.

در سالهای اخیر نیز توسط مراجع علمی و فرهنگی علاوه بر ایجاد فضای سبز در پارک ها، باغ های طبیعی و باغ های گیاه شناسی در جهت ترویج کاشت گیاه و بهره مندی مردم عادی و تحصیلکردگان دانشگاهی ایجاد شدند و مورد استفاده قرار گرفتند. از نمونه باغ های جدید می توان به باغ            گیاه­شناسی کندلوس(گیاهان دارویی)، باغ عباس­ آباد و باغ گیاه شناسی نوشهر در استان مازندران اشاره نمود.

 شهرستان رامسر در غربی ترین بخش استان مازندران به علت نزدیکی زیاد کوه و دریا و وجود جلگه، دارای جنگل های انبوه و سرسبز از درختان جنگلی حوزه هیرکانی به جای مانده از دوره یخبندان می­باشد که سبب تنوع زیستی فراوان از فلور گیاهی و به تَبَع آن محل بسیار مناسبی جهت بازدید علاقمندان در بخش اکوتوریسم (شامل گیاهان خاص و منحصر به فرد نظیر سوسن چلچراغ (اثر طبیعی ملی) و ده ها جاذبه گردشگری دیگر نظیر پرنده نگری، حیات وَحش و غیره تبدیل شده است. این شهرستان به دلیل وجود راه های ارتباطی مناسب و وجود فرودگاه، به یک قطب توریستی ایران و جهان تبدیل گردیده است.

بر این اساس در زمان پهلوی اول برای تفرّج و استراحت به این شهرستان توجه زیادی شده است و نام آن از سخت سر به "رامسر" یعنی محل آرامش و استراحت تغییر نام یافت.

 http://s2.picofile.com/file/8260787150/196_001.jpg

باغ سی هکتاری رامسر(باغ ایرانی)

بنای مجموعه شهر گردشگری رامسر توسط کارشناسان چند شرکت خارجی و ایرانی با ساخت هتل قدیم، کاخ مرمر همراه با کلکسیونی از درختان مرکبات، بلوار کازینو(بلوار معلم) و احداث یک باغ بر اساس نقشه از پیش تعیین شده در دهه 1312 شمسی رقم خورد. نگهداری باغ بر عهده مسیو بوندی گذاشته شد و باغبان ها، عمر و زحمت زیادی در هر روز جهت نگهداری، تزیین و گُل آرایی این باغ و بلوار کازینو صرف کردند. مرحوم استاد حسن رحیمیان نیز مدتی در گلخانه این باغ افتخار همکاری داشت.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی چند سالی با وقوع جنگ تحمیلی این باغ مورد بی مهری مسئولان وقت و روسای هتل قرار گرفت. ولی با همّت اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و شهرداری رامسر در سال 90-1387 و همکاری سازمان­های مردم نهاد(مرحوم حسن رحیمیان و اعضای دیگر)، پروژه باغ ایرانی(باغات رامسر با وسعت سی هکتار) ثبت میراث فرهنگی (معنوی) کشور شد و از تقسیم آن توسط شهرداری وقت بابت بدهی، جلوگیری به عمل آمد.

زیباسازی این باغ در قالب پروژه "باغ ایرانی" در سال 1386با هَرَس درختان میوه و طراحی فضای سبز بر اساس اصول علمی جهت استفاده مجدّد مردم و گردشگران راه ­اندازی و اجراء گردید.

 باغ­های دیگری همچون مَحضرباغ(نارنج بُن)، نرگس باغ اَبجی(نزدیک رستوران خَلَج در نزدیک دریا)، دیوانی باغ(اطراف مارکوه و احداث کارخانه چای دولتی در آن)، کَش باغ (کتالم)، کَش باغ (در ابتدای جاده جواهرده و محل کهنه بازار رامسر)، باغ ماکان[1](همراه با پلاژ اختصاصی)، باغ شاهپور غلامرضا و باغ ملی(شهرک فرهنگیان) و غیره در شهرستان رامسر وجود داشتند که به دلیل ساخت و ساز ابنیه دولتی و مسکونی در آنها تغییر کاربری داده­اند.

 علاوه بر این باغ ها، برای ترویج کاشت درخت و نهال کاری محوطه ای در جواهرده با عنوان "درختی به نام من و درختی به نام تو" راه اندازی گردید. همچنین بوستان جنگلی صفارود در مسیر جاده جواهرده، بوستان های جنگلی دست کاشت صیقل محله و فیل دُم در جواهرده، احداث پارک جنگلی مشارکتی صیقل محله(بین اداره منابع طبیعی شهرستان رامسر و شرکت سامسونگ) و ده ها مورد دیگر جهت استفاده مردم محلی و گردشگران احداث شده است. پارک جنگلی ایلمیلی و آلاچیق­های ساحلی نیز در سالهای اخیر در مجموعه شهر سبز رامسر به همراه تله کابین یکی دیگر از جاذبه­های گردشگری شهرستان رامسر  به حساب می آیند.

 

منابع مورد استفاده:

1-  کتاب در حال ویرایش " رامسر در آینه گردشگری" اثر نگارنده.

2-  سجادی، م.ت. 1389. تاریخ و جغرافیای تاریخی رامسر. انتشارات معین.


[1] - ماکان کاکی (متوفی ۲۱ ربیع‌الاول ۳۲۹قمری)) مصادف با ۲۵ دسامبر سال ۹۴۰ میلادی) یک رهبر نظامی دیلمی فعال در شمال ایران (خصوصاً طبرستان و خراسان) در اوایل قرن دهم میلادی) بود. او بر طبرستان نفوذ یافت و آن سرزمین را هم به زیر فرمانروایی خود آورد. او همچنین توانست سرزمین ری را تسخیر کند. در سال ۳۲۹ هجری میان او و نصر دوم سامانی نبردی سخت درگرفت. ماکان در این نبرد شکست خورد و دراین تاریخ بقتل رسید و خبر کشته شدن او بوسیله کبوترنامه بر که بر پایش جمله «ماکان فصار کاسمه» را بسته بودند تا سبک باشد به نصر سامانی در بخارا رسانیده شد. توضیح آن‌که «ماکان» اگر به عنوان واژه‌ای عربی خوانده شود به معنی «نابود» است. در رامسر پلاژ ماکان (و یا باغ ماکان) در مسیر خیابان اصلی رامسر به تنکابن وجود دارد.